Astma a przewlekła obturacyjna choroba płuc

Astma i POChP to przewlekłe choroby układu oddechowego, które mają podobne objawy, ale różnią się przyczynami i leczeniem. Dokładna diagnoza jest kluczowa dla skutecznej terapii.

Astma i POChP – podstawowe informacje

Astma i Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc (POChP) to choroby dotyczące układu oddechowego, które mogą występować osobno lub jednocześnie. Choć mają pewne podobieństwa, różnią się pod względem przyczyn, przebiegu i leczenia. Dokładne rozpoznanie jest niezwykle ważne, ponieważ od niego zależy odpowiednia farmakoterapia.

Definicje i charakterystyka

Według definicji GINA, astma to przewlekła choroba dróg oddechowych o podłożu zapalnym. Objawia się kaszlem, dusznością i świszczącym oddechem, które zmieniają się pod względem częstotliwości i nasilenia. Ograniczenie przepływu powietrza jest odwracalne dzięki leczeniu.

POChP to również przewlekła choroba płuc, ale ograniczenie przepływu powietrza jest nieodwracalne i postępujące. Zapalenie jest reakcją na szkodliwe cząsteczki, najczęściej dym tytoniowy. W początkowym stadium chorobę można leczyć i zapobiegać jej rozwojowi.

Różnice między astmą a POChP

Cecha	Astma	POChP
Przyczyna choroby	Najczęściej czynnik wyzwalający (trigger)	Czynnik szkodliwy, np. dym tytoniowy, chemikalia
Główne komórki zapalenia	Eozynofile	Makrofagi i neutrofile
Odwracalność ograniczenia przepływu powietrza	Całkowicie odwracalne	Nieodwracalne
Charakterystyka zwężenia dróg oddechowych	Zwężenie oskrzeli, obrzęk śluzówki, czopy śluzowe, zmiany strukturalne błony	Zwłóknienie dróg oddechowych, rozedma, wysięki śluzowe, obrzęk śluzówki (w zaostrzeniu)

Ważne: Astma i POChP mogą występować jednocześnie u jednego pacjenta. Taki stan nazywa się zespołem nakładania się astmy i POChP (astma+POChP). Wymaga on specjalnego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego.

Objawy astmy, POChP i zespołu nakładania się

Objawy	Astma	POChP	Astma+POChP
Częstotliwość i intensywność objawów	Zmienia się w czasie	Przewlekłe, utrudniają codzienne aktywności	Zmienne, z okresami przewlekłych objawów
Wywołanie objawów	Przez triggery	Kaszel i nadprodukcja śluzu poprzedzają objawy	Podobnie jak w POChP
Wywiad	Najczęściej przed 40. rokiem życia	Palenie papierosów, narażenie na toksyny, choroby układu oddechowego, rozwój po 40. roku życia	Podobny do POChP
Reakcja na leki rozszerzające oskrzela	Szybka poprawa	Słaba i krótkotrwała	Zwykle słaba, ale możliwa poprawa
Zmiany w badaniu rentgenowskim	Brak zmian	Obecne zmiany	Obecne zmiany

Diagnostyka różnicowa

Rozróżnienie astmy, POChP i zespołu nakładania się wymaga specjalistycznych badań, przede wszystkim spirometrii. Wartość wskaźnika FEV1 po podaniu leku rozszerzającego oskrzela jest kluczowa. W POChP wskaźnik ten zwykle się nie poprawia, natomiast w astmie i astmie+POChP wzrasta.

Ważne: Spirometria to podstawowe badanie pozwalające ocenić funkcję płuc i odróżnić astmę od POChP. Regularne badania pomagają monitorować przebieg choroby i skuteczność leczenia.

Leczenie astmy, POChP i zespołu nakładania się

Astma

Leczenie astmy opiera się na stosowaniu wziewnych glikokortykosteroidów (wGKS) w połączeniu z długodziałającymi lekami rozszerzającymi oskrzela (LABA). Ważne jest także unikanie czynników wywołujących napady astmy oraz stosowanie leczenia wspomagającego.

POChP

W POChP podstawą leczenia są długodziałające leki rozszerzające oskrzela: LABA (β2-mimetyki) lub LAMA (leki przeciwcholinergiczne). Wziewne glikokortykosteroidy stosuje się tylko w szczególnych przypadkach, np. przy częstych zaostrzeniach lub wysokiej liczbie eozynofilów we krwi. Nie należy stosować wGKS jako jedynego leku, a wysokie dawki mogą zwiększać ryzyko zapalenia płuc.

Ważne: W leczeniu POChP nie rozpoczyna się terapii od wziewnych glikokortykosteroidów. Podstawą są leki rozszerzające oskrzela, a wGKS stosuje się tylko w określonych sytuacjach, zawsze w połączeniu z innymi lekami.

Zespół nakładania się astmy i POChP

W przypadku współwystępowania obu chorób leczenie powinno być podobne do terapii astmy, czyli stosowanie wGKS razem z LABA lub LAMA. Nie można stosować jedynie leków rozszerzających oskrzela bez glikokortykosteroidów.

Porównanie leczenia

Jednostka chorobowa	Leczenie podstawowe	Uwagi
Astma	wGKS + LABA (doraźnie i przewlekle)	Unikać doustnych glikokortykosteroidów; rozpoznanie i unikanie triggerów
POChP	LABA lub LAMA	wGKS tylko w szczególnych przypadkach, nigdy jako monoterapia; unikać wysokich dawek wGKS
Astma+POChP	wGKS + LABA lub LAMA	Nie stosować tylko LABA lub LAMA bez wGKS