Palenie papierosów
Papierosy zawierają liczne szkodliwe substancje o działaniu rakotwórczym, które podrażniają układ oddechowy i wywołują stany zapalne. Rzucenie palenia to pierwszy i najważniejszy krok w leczeniu astmy.
Wyjście z nałogu nie jest łatwe, dlatego warto wspomóc się metodami farmakologicznymi, takimi jak Nikotynowa Terapia Zastępcza (NTZ). NTZ polega na stopniowym zmniejszaniu ilości nikotyny dostarczanej organizmowi, co ułatwia całkowite rzucenie palenia. Dostępne formy NTZ to aerozole do jamy ustnej, gumy do żucia, plastry na skórę oraz tabletki do ssania.
Inne leki wspomagające rzucanie palenia to np. cytyzyna (dostępna bez recepty), wareniklina oraz bupropion (na receptę).
Równie ważne jest unikanie biernego palenia, szczególnie w przypadku dzieci. Rodzice palący powinni palić na zewnątrz lub w pomieszczeniach, gdzie nie ma dziecka, a po paleniu dokładnie myć ręce przed kontaktem z dzieckiem, aby zapobiec przenikaniu nikotyny przez skórę.
Przejście na e-papierosy nie jest rozwiązaniem. Choć eliminują niektóre szkodliwe substancje, nadal zawierają nikotynę i inne związki, które mogą wywoływać napady astmy. Badania potwierdzają związek między paleniem e-papierosów a rozwojem astmy, POChP oraz innych chorób układu oddechowego.
Aktywność fizyczna
Aktywność fizyczna nie jest zabroniona u osób z astmą, a wręcz przeciwnie – umiarkowane ćwiczenia są zalecane dla utrzymania dobrej kondycji. Ważne jest jednak, aby ćwiczyć rozsądnie, dostosowując intensywność do swojego stanu zdrowia i kondycji.
Przed rozpoczęciem aktywności warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć przeciwwskazania. Nawet krótki spacer może być dobrym początkiem, a z czasem można stopniowo zwiększać intensywność ćwiczeń, wybierając formy aktywności, które sprawiają przyjemność, np. jazdę na rowerze, pływanie czy ćwiczenia na siłowni.
Przed wysiłkiem zaleca się rozgrzewkę i stopniowe zwiększanie obciążenia. Jeśli pojawi się zmęczenie, należy przerwać ćwiczenia. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić przyjęcie leku rozszerzającego oskrzela przed wysiłkiem.
Dzieci z astmą nie powinny unikać zajęć wychowania fizycznego bez wyraźnych wskazań medycznych, ponieważ aktywność pomaga utrzymać zdrowie i kondycję.
Badania potwierdzają, że regularne ćwiczenia poprawiają funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego i mogą korzystnie wpływać na kontrolę astmy.
Zdrowa dieta
Nie istnieje specjalna dieta przeznaczona wyłącznie dla astmatyków. Zaleca się zdrowe, zrównoważone odżywianie, które jest korzystne dla każdego. Warto wybierać produkty jak najmniej przetworzone, unikać gotowych dań pełnych konserwantów i wzmacniaczy smaku.
W diecie powinno znaleźć się dużo warzyw i owoców, które dostarczają witamin, minerałów i błonnika, a jednocześnie mają niską kaloryczność. Każdy posiłek warto wzbogacić o warzywo lub owoc.
Kontrola kaloryczności jest istotna, ponieważ nadwaga i otyłość mogą pogorszyć przebieg astmy.
Diety eliminacyjne, takie jak bezglutenowa czy bezlaktozowa, nie są zalecane profilaktycznie w astmie. Jeśli jednak pacjent ma potwierdzone alergie pokarmowe, powinien unikać alergenów. Różnorodna dieta jest kluczem do zdrowia.
Otyłość a astma
Otyłość jest czynnikiem pogarszającym przebieg astmy. Osoby otyłe częściej doświadczają zaostrzeń i nagłych ataków. Dlatego u pacjentów z nadwagą ważne jest szybkie wdrożenie planu redukcji masy ciała, najlepiej pod opieką dietetyka.
Badania pokazują, że nawet 5% spadek masy ciała poprawia kontrolę astmy, szczególnie jeśli towarzyszą temu ćwiczenia aerobowe wykonywane co najmniej dwa razy w tygodniu.
Do oceny prawidłowej wagi względem wzrostu można użyć kalkulatora BMI.
Redukcja stresu
Stres jest nieunikniony, ale u osób z astmą może powodować pogorszenie objawów, najczęściej przez hiperwentylację podczas silnych emocji, co prowadzi do zwężenia dróg oddechowych i ataków astmy.
Warto nauczyć się radzić sobie ze stresem poprzez ćwiczenia oddechowe, medytację lub jogę. W przypadku przewlekłego stresu, który może prowadzić do depresji lub nerwicy, wskazana jest konsultacja z lekarzem, psychologiem lub psychoterapeutą.
Zadbaj o odporność
Wdrożenie aktywności fizycznej, zdrowej diety i redukcji stresu pomaga również wzmocnić odporność. Przeziębienia i infekcje dróg oddechowych mogą pogarszać objawy astmy.
Aby chronić się przed infekcjami, warto unikać kontaktu z osobami chorymi, choć nie zawsze jest to możliwe.
Zaleca się szczepienia przeciwko grypie, COVID-19 i pneumokokom, które są bezpieczne i znacznie zmniejszają ryzyko ciężkiego przebiegu chorób oraz powikłań, szczególnie u osób z astmą.
