Wpływ ciąży na nasilenie astmy
Większość przyszłych matek zastanawia się, jak ciąża wpłynie na ich astmę oraz czy stosowane leki mogą zaszkodzić dziecku. Obawy te są całkowicie zrozumiałe.
Ciąża wpływa na kontrolę astmy, jednak zmiany są różne:
- ⅓ kobiet doświadcza pogorszenia choroby (zwłaszcza u osób ze słabo kontrolowaną astmą),
- ⅓ przyszłych matek nie zauważa żadnych różnic,
- ⅓ matek odczuwa poprawę objawów i lepszą kontrolę astmy.
Wiele zależy od indywidualnych czynników oraz przestrzegania zaleceń lekarskich. Najwięcej zaostrzeń notuje się w II trymestrze ciąży, co może być związane ze zmianami hormonalnymi lub zaniechaniem przyjmowania leków z obawy o dziecko.
Dodatkowo kobiety z astmą są bardziej podatne na infekcje wirusowe, dlatego ważne są szczepienia ochronne, np. przeciw grypie.
Jakie zagrożenia niesie ciąża dla matki i dziecka?
Zaostrzenia astmy i nagłe ataki są niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dziecka. Mogą powodować zmniejszenie ilości tlenu we krwi, co prowadzi do niedotlenienia płodu. W efekcie dziecko może urodzić się przedwcześnie, z niską masą urodzeniową lub mieć problemy z prawidłowym wzrostem i rozwojem.
Niewystarczająco kontrolowana astma zwiększa także ryzyko stanu przedrzucawkowego u matki, czyli podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi.
Ryzyko powikłań jest znacznie mniejsze przy prawidłowej farmakoterapii i dobrej kontroli astmy.
Leczenie astmy w ciąży
Najczęściej stosowanymi lekami u dorosłych są wziewne glikokortykosteroidy (wGKS) w połączeniu z długodziałającymi lekami rozszerzającymi oskrzela (LABA), np. budezonid z formoterolem. Czasem stosuje się też krótkodziałające leki rozszerzające oskrzela (SABA, np. salbutamol), leki przeciwleukotrienowe (montelukast), teofilinę czy doustne sterydy.
Charakterystyki leków nie wskazują na wysokie ryzyko dla płodu, jeśli stosuje się je zgodnie z zaleceniami. Światowe wytyczne GINA podkreślają, że ryzyko odstawienia leków jest większe niż ich kontynuowania podczas ciąży.
Decyzję o farmakoterapii zawsze podejmuje lekarz prowadzący, dostosowując leczenie do indywidualnej sytuacji pacjentki.
Na co zwrócić uwagę podczas ciąży?
Przyszłe matki powinny uważnie obserwować swój stan zdrowia, aby zapobiec atakom astmy:
- Kaszel – to jeden z pierwszych objawów astmy, szczególnie niepokojący, gdy pojawia się w nocy.
- Świszczący oddech – bardziej jednoznaczny objaw, który wraz z uczuciem duszności lub ucisku w klatce piersiowej wymaga użycia leku.
- Zatkany nos – może być objawem alergii lub czynnikiem wyzwalającym zaostrzenie astmy, zwłaszcza gdy utrzymuje się długo.
- Zgaga (refluks żołądkowo-przełykowy) – częsta w ciąży, może nasilać objawy astmy; warto zmienić nawyki żywieniowe lub skonsultować się ze specjalistą.
Niektóre objawy, jak zatkany nos czy uczucie duszności, mogą wynikać ze zmian hormonalnych, dlatego ważna jest konsultacja z lekarzem, by odróżnić je od problemów zdrowotnych.
Zalecenia niefarmakologiczne
Oprócz leczenia farmakologicznego, które jest podstawą, warto stosować dodatkowe środki:
- Miej zawsze pod ręką swój Plan Działania i regularnie wykonuj Test kontroli astmy, aby szybko wykryć nieprawidłowości.
- Upewnij się, że prawidłowo wykonujesz inhalacje – w razie wątpliwości poproś o pomoc lekarza lub farmaceutę.
- Rzuć palenie i unikaj dymu tytoniowego, który może wywołać atak astmy.
- Unikaj kontaktu z alergenami i czynnikami wyzwalającymi astmę.
- Unikaj kontaktu z osobami chorymi na infekcje dróg oddechowych.
- Zaszczep się przeciwko grypie i COVID-19 – szczepienia chronią zarówno matkę, jak i dziecko w pierwszych miesiącach życia.
Poród i astma
Podczas porodu należy kontynuować leczenie zgodnie z zaleceniami lekarza. Nie ma konieczności zmiany terapii na ten moment.
Zaostrzenia astmy podczas porodu są rzadkie, ale szybki i nasilony oddech może podrażnić oskrzela i wywołać skurcz. W takiej sytuacji stosuje się leki z grupy SABA, np. salbutamol. Należy jednak monitorować poziom glukozy u dziecka po porodzie, ponieważ duża dawka SABA może powodować jego spadek.
Wybór rodzaju porodu zależy od stanu zdrowia pacjentki. Przy dobrej kontroli astmy możliwy jest poród naturalny, nawet w domu, choć zaleca się szpital ze względu na możliwość szybkiej pomocy. Kobiety ze słabo kontrolowaną astmą powinny rodzić w szpitalu.
Nie ma przeciwwskazań do cesarskiego cięcia, a anestezjolog dobierze odpowiednie znieczulenie.
Rola położnej podczas ciąży
Położna odgrywa ważną rolę, informując o przebiegu ciąży, porodu i okresu po porodzie. Jeśli masz astmę, powinna znać twoje leki i stan zdrowia, aby udzielić odpowiednich wskazówek dotyczących leczenia.
Od 21. tygodnia ciąży masz prawo do korzystania z usług położnej środowiskowej:
- od 21. do 31. tygodnia – 1 wizyta tygodniowo (maksymalnie 10 wizyt),
- od 32. tygodnia – 2 wizyty tygodniowo (maksymalnie 16 wizyt).
Położna opiekuje się również matką i dzieckiem po porodzie, wykonując 4-6 wizyt w ciągu pierwszych 2 miesięcy życia dziecka, z pierwszą wizytą w ciągu 48 godzin od opuszczenia szpitala.
Położna jest twoim najbliższym doradcą, dlatego warto informować ją o wszystkich aspektach dotyczących twojego zdrowia.
