Astma i alergia
Alergia to powszechne schorzenie dotykające dużą część społeczeństwa, a u osób z astmą występuje jeszcze częściej. Astmę dzieli się na wiele fenotypów, z których jednym jest astma alergiczna. Alergenów jest wiele – najczęściej uczulają pyłki roślin, zwierzęta lub kurz. Nadwrażliwość na alergeny jest szczególnie niebezpieczna u astmatyków, ponieważ zwiększa ryzyko zaostrzenia astmy.
Zaostrzenie astmy
Zaostrzenie astmy dzieli się na dwie fazy: wczesną i późną.
We wczesnej fazie, po kontakcie z alergenem, organizm produkuje immunoglobuliny E (IgE). IgE aktywują inne komórki układu odpornościowego, które wydzielają substancje proalergiczne i prozapalne, takie jak histamina czy prostaglandyny. To powoduje skurcz oskrzeli i trudności w oddychaniu.
W późnej fazie do reakcji dołączają inne komórki, np. eozynofile, co prowadzi do stanu zapalnego dróg oddechowych oprócz skurczu oskrzeli.
Celem leczenia astmy jest zapobieganie skurczowi dróg oddechowych i stanowi zapalnemu.
Jak rozpoznać astmę alergiczną?
Astma alergiczna jest jednym z najwcześniej poznanych fenotypów astmy i jej rozpoznanie jest stosunkowo proste. Najczęściej wykonuje się testy skórne lub oznacza poziom całkowitego i specyficznego IgE. Zwykle pacjent ma też podwyższony poziom eozynofilów.
Warto znać alergeny, na które jest się uczulonym, ponieważ mogą one wywołać zaostrzenie astmy, nawet jeśli nie zawsze oznacza to astmę alergiczną.
Objawy alergii
- Katar sienny (alergiczny nieżyt nosa) – zatkany lub cieknący nos, częste kichanie.
- Łzawiące, swędzące i piekące oczy, często z uczuciem ciała obcego; może rozwinąć się alergiczne zapalenie spojówek.
- Zmiany skórne w postaci wysypek i egzem.
- W niektórych przypadkach kontakt z alergenem może wywołać ogólną reakcję alergiczną, czyli anafilaksję, nawet wstrząs anafilaktyczny.
Kontakt z alergenem – alergia czy astma?
Kontakt z alergenem może wywołać zarówno objawy alergii, jak i astmy, co komplikuje diagnozę. Kaszel i świszczący oddech mogą być efektem alergii lub astmy. Alergia może prowadzić do skurczu oskrzeli i zaostrzenia astmy. Dlatego u astmatyków z potwierdzonym uczuleniem ważne jest kontrolowanie alergii, aby dobrze kontrolować astmę.
Jak żyć z astmą i alergią?
Poznaj triggery!
Najważniejsze jest poznanie alergenów, które wywołują objawy. Znając je, można unikać kontaktu z nimi. Unikanie alergenów to najprostszy i najskuteczniejszy sposób zapobiegania atakom astmy. Jednak nie zawsze jest to łatwe, np. przy uczuleniu na pyłki traw.
Więcej o czynnikach wyzwalających napad astmy i sposobach ich unikania można znaleźć w specjalistycznych źródłach.
Przestrzegaj zaleceń
Regularne stosowanie leków przewlekłych, takich jak glikokortykosteroidy i leki rozszerzające oskrzela, pomaga zmniejszyć stan zapalny i skurcz oskrzeli. W cięższych przypadkach stosuje się leki doraźne zgodnie z zaleceniami lekarza.
Warto opracować z lekarzem lub farmaceutą Plan Działania, który ułatwia zapamiętanie zasad stosowania leków i wskazuje, kiedy je przyjmować.
Leki przeciwalergiczne
Sól fizjologiczna, woda morska
Mechaniczne wypłukanie alergenów można osiągnąć stosując roztwory soli fizjologicznej (głównie do oczu) lub wody morskiej do nosa. Należy wybierać preparaty bez konserwantów, aby nie podrażniać śluzówki. Choć nie mają działania przeciwalergicznego, pomagają usunąć alergeny i przygotować śluzówkę do stosowania leków donosowych lub kropli do oczu.
Doustne leki przeciwhistaminowe
Stosowane są w leczeniu alergicznego nieżytu nosa, zapalenia spojówek lub wysypek. Najlepsze są leki II generacji, które nie powodują senności, np. desloratadyna, lewocetyryzyna czy feksofenadyna. Są dostępne bez recepty, ale lekarz może przepisać też inne preparaty na receptę.
Donosowe leki przeciwalergiczne
Do nosa można stosować leki przeciwhistaminowe, np. azelastynę, oraz glikokortykosteroidy, które mają silne działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne. W zaawansowanej alergii są lekami pierwszego wyboru. Połączenie glikokortykosteroidów i leków przeciwhistaminowych donosowych daje najlepsze efekty, ale dostępne jest na receptę.
Pełne działanie donosowych glikokortykosteroidów pojawia się zwykle po około tygodniu stosowania, dlatego terapię warto rozpocząć przed kontaktem z alergenem.
Krople do oczu
Przy alergicznym zapaleniu spojówek stosuje się krople przeciwhistaminowe, np. olopatadynę lub ketotifen, dostępne także bez recepty.
Uważaj na spraye udrożniające nos
Preparaty z ksylometazoliną, oksymetazoliną lub fenylefryną zmniejszają przekrwienie i obrzęk błony śluzowej nosa, ułatwiając oddychanie, ale nie działają przeciwalergicznie. Nie wolno stosować ich długotrwale – bezpieczny czas to 5-7 dni dla dorosłych i 2-3 dni dla dzieci, ponieważ po odstawieniu mogą nasilić objawy.
Immunoterapia i leczenie biologiczne
Immunoterapia alergenowa polega na podawaniu alergenu podjęzykowo lub podskórnie w rosnących dawkach, co ma na celu zmniejszenie wrażliwości organizmu na alergen. Najczęściej stosuje się ją u osób uczulonych na roztocza kurzu domowego lub pyłki roślin.
Leczenie biologiczne jest przeznaczone dla osób z ciężką, oporną na leczenie astmą. To terapia celowana, często bardzo kosztowna, ale w Polsce dostępna w ramach programów lekowych. Przykładem jest omalizumab, który działa na IgE, hamując rozwój reakcji alergicznej.
