O co zapytać lekarza?
W trakcie leczenia astmy niezbędne są wizyty kontrolne i kontakt z lekarzem, aby określić, jak farmakoterapia wpływa na chorobę. Pierwsza wizyta jak i okresowe badania to moment, w którym możesz zapytać swojego lekarza o rzeczy, które powinieneś wiedzieć o astmie. Edukacja jest ważnym elementem, gdyż również Ty sam musisz wiedzieć, jak rozpoznać objawy astmy i w jaki sposób wtedy postępować.
Dowiedz się co to za choroba
Pierwszą ważną kwestią jest poznanie choroby. Zapytaj się lekarza, czym tak naprawdę jest astma i jak wpływa na Twój organizm. Poznając podstawowe objawy astmy, będziesz wiedział, kiedy występują u ciebie.
Kiedy będę miał pewność, że objawy się pogarszają?
Do objawów astmy należą:
- kaszel,
- duszność,
- ucisk w klatce piersiowej,
- świszczący oddech,
- trudności w zasypianiu lub wybudzanie się z powodu objawów astmy.
Teoretycznie powyższe objawy są jasne do zrozumienia, jednak praktycznie można mieć wątpliwości, czy np. kaszel jest wynikiem astmy, czy nie. Pomocne w tym zakresie może być przeprowadzanie testów kontroli astmy lub ryzyka zaostrzenia, które możesz wykonywać sam, po instruktażu ze strony lekarza. Do kontroli kondycji układu oddechowego dobrze nadaje się również pikflometr.
Jakie leki muszę zażywać?
Leczenie astmy wymaga zażywania leków w formie inhalacji. Zapytaj się lekarza jak i kiedy stosować dane leki. Niektóre z nich musisz przyjmować przewlekle, czyli codziennie o określonej porze. Inne natomiast powinieneś zażywać, jeśli zaczynasz czuć się gorzej. Są to leki doraźne. Wszystko zależy od intensywności objawów twojej astmy, dlatego zapytaj się o to lekarza.
Czy dobrze się inhaluję?
Poprawna inhalacja jest niezbędna do prawidłowego działania leków. Poproś lekarza o porady, w jaki sposób wykonywać inhalację. Jeśli nie potrafisz dobrze obsłużyć inhalatora, to w przypadku inhalatorów ciśnieniowych możesz wspomóc się komorą inhalacyjną. Lekarz powinien wyjaśnić ci zasady obsługi urządzeń.
Co zrobić, jeśli pomimo stosowania leków czuję się gorzej?
Zapytaj się również o to, co zrobić, jeśli pomimo przyjmowania leków wedle zaleceń czujesz się gorzej. Lekarz powinien wyjaśnić ci zasady postępowania. Nie zapomnij zapytać się, jak często możesz zażywać lek doraźny, aby nie przekroczyć maksymalnych dawek.
Poproś o Plan Działania
Już na podstawie powyższych pytań widać, że farmakoterapia astmy nie jest łatwa. Nie przejmuj się – z biegiem czasu zapamiętasz wszystko! Jednak na początku leczenia warto mieć przy sobie Plan Działania. To coś w rodzaju instrukcji zażywania leków w połączeniu z aktualnymi objawami choroby. Może to okazać się pomocne dla ciebie lub twoich bliskich. Poproś lekarza o pomoc w wypełnieniu Planu Działania.
Czy są jakieś badania do kontroli astmy?
W jaki sposób będziesz wiedział, czy leczenie działa? Czy istnieją badania diagnostyczne, które powiedzą ci jednoznacznie o kondycji twojego układu oddechowego? Jednym z badań, które jest dokładne i służy do diagnozy oraz kontroli astmy jest spirometria. Jednak nie wykonasz jej sam.
Pomocne do kontroli przebiegu astmy mogą być:
- Testy kontroli astmy i ryzyka zaostrzeń. Możesz wykonywać je okresowo, aby zobaczyć jak na przestrzeni, np. ostatniego miesiąca wyglądały twoje objawy.
- Badanie pikflometrem. To domowe urządzenie do kontroli kondycji układu oddechowego. Czasami bywa tak, że przed wystąpieniem objawów, np. duszności, drogi oddechowe ulegają zwężeniu. Pacjent tego jeszcze nie odczuwa, ale pikflometr to pokaże. Dzięki temu wcześniej będziesz wiedział, kiedy przyjąć leki.
Na co muszę uważać?
Pamiętaj, że z astmą można normalnie żyć. Dobrze kontrolowana astma nie powinna cię w żaden sposób ograniczać. Warto jednak poznać, tzw. czynniki wyzwalające, które mogą przyczynić się do pogorszenia objawów lub wystąpienia ataku. Porozmawiaj o nich ze swoim lekarzem. Czynnikami mogą być leki, alergeny roślinne, zwierzęce, pokarmowe i wiele innych. Lekarz powinien wytłumaczyć ci jak ich unikać, a jeśli nie jest to możliwe, to jak postępować przy kontakcie z nimi.
Czy mogę uprawiać sport z astmą?
Aktywność fizyczna jest zalecana astmatykom, jednak wszystko zależy od stanu pacjenta, dlatego musisz przedyskutować to z lekarzem. Czasami przed planowaną aktywnością fizyczną lekarz zaleci ci przyjęcie leku doraźnego.
Czy mogę zrobić coś, aby polepszyć kontrolę astmy?
Leki to podstawa do dobrej kontroli astmy, jednak zapytaj się o inne zalecenia. Zdrowy tryb życia, czyli zróżnicowana i zdrowa dieta, aktywność fizyczna oraz unikanie stresu również pozytywnie przyczyniają się do poprawy kontroli astmy.
Dopytaj się również lekarza o możliwe szczepienia ochronne. U astmatyka nawet zwykłe przeziębienie może pogorszyć kontrolę astmy, a poważniejsze choroby mogą przyczynić się nawet do ataku. Zapytaj się lekarza o szczepienia przeciwko grypie, COVID-19 i pneumokokom.
Wsparcie farmaceuty
Wsparcie farmaceuty podczas leczenia astmy, szczególnie na początkowym etapie, jest także ważne i pomocne dla chorego. W celu rozmowy z farmaceutą nie trzeba się umawiać, a wystarczy przyjść do apteki. W czym może pomóc ci farmaceuta?
Rozpoznanie choroby
Pamiętaj o tym, że farmaceuta nie zdiagnozuje u ciebie astmy. Farmaceuta nie przepisze ci leków. W celu potwierdzenia choroby i dobrania farmakoterapii niezbędna jest wizyta u lekarza. Natomiast farmaceuta może zasugerować ci, że warto udać się do lekarza. Z tego względu warto mieć “swoją” aptekę i zaufanego farmaceutę, który podczas wywiadu może zwrócić ci uwagę, że ten nieustępujący kaszel i lekka duszność to niekoniecznie przeziębienie lub alergia, a coś poważniejszego.
Porada w zakresie stosowania leków
Po otrzymaniu recepty od lekarza musisz skierować się do apteki, aby kupić leki. W tym momencie farmaceuta powinien ci jeszcze raz wytłumaczyć jak je poprawnie przyjmować.
Instrukcja obsługi inhalatora i innych urządzeń
W trakcie tłumaczenia, jak i kiedy zażywać leki, farmaceuta może ci również wytłumaczyć, w jaki sposób najlepiej się inhalować. Technika inhalacji jest niezbędna do prawidłowej farmakoterapii. Jeśli nie radzisz sobie z używaniem inhalatorów ciśnieniowych, które wymagają koordynacji pomiędzy wykonaniem wdechu a uwolnieniem dawki, farmaceuta powinien zaproponować ci korzystanie z komory inhalacyjnej i wytłumaczyć jak ją używać.
Niektóre leki przeciwastmatyczne występują w formie roztworów do nebulizacji. Do ich stosowania niezbędny jest nebulizator, który możesz kupić w aptece i jednocześnie poznać jak się go używa.
Nie obawiaj się zapytać także o kwestie techniczne związane z inhalatorami, np. jak je czyścić lub co ile wymieniać.
Do kontroli objawów astmy przydaje się pikflometr. Możesz go kupić m.in. w aptece, gdzie uzyskasz również fachową poradę na temat jego obsługi.
Dopytaj się o astmę
Większość z pytań na temat przebiegu choroby i kontroli objawów, które zadałbyś lekarzowi, możesz zadać również farmaceucie. Farmaceuta może poinformować cię o:
- Charakterystyce przebiegu choroby.
- Klasycznych objawach astmy.
- Kontroli objawów astmy.
- Czynnikach wyzwalających, które mogą spotęgować objawy astmy.
Od farmaceuty dowiesz się także, co możesz zrobić, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia zaostrzenia choroby.
Pomoc w zakresie kontroli astmy
Możesz dopytać się farmaceuty, w jaki sposób najlepiej kontrolować swoją chorobę. Farmaceuta przedstawi ci możliwości. Pomocny jest tutaj Plan Działania i różne testy kontroli astmy lub ryzyka zaostrzeń. Jeśli nie wiesz, jak je poprawnie wypełnić, zapytaj farmaceutę o poradę.
Inne schorzenia i stosowane leki
Farmaceucie jak i lekarzowi powinieneś powiedzieć, na co jeszcze chorujesz. Niektóre choroby, które występują często u ludzi, mogą pogorszyć kontrolę objawów astmy. Są to np. zgaga i alergia. Czasami, aby poradzić sobie z ich objawami, wystarczy porada farmaceuty i leki dostępne bez recepty.
Jeśli chorujesz na coś innego, to zapewne stosujesz także inne leki. Poinformuj o tym farmaceutę. W Polsce opieka farmaceutyczna jest dopiero wdrażana. Aktualnie dostępna jest jedynie usługa Przeglądu Lekowego w formie pilotażu w niewielu aptekach w Polsce. Jednak farmaceuta, analizując twoje dotychczas zażywane leki, może przeanalizować czy po włączeniu nowych będą występowały ewentualne niezgodności.
Pomoc w zakresie rzucenia palenia
Jeśli palisz papierosy i chorujesz na astmę, to powinieneś je jak najszybciej rzucić. Nie jest to proste do zrealizowania, dlatego warto zapytać farmaceutę o poradę. Istnieją środki farmakologiczne dostępne w aptece bez recepty, które pomogą ci wyjść z nałogu.
Jak wspomóc bliskich?
Jeśli znasz osobę, która choruje na astmę, mieszkasz z nią lub pracujesz, to możesz ją wspomóc w działaniach.
Zwykła rozmowa
Czasami zwyczajna rozmowa jest najlepsza. Porozmawiaj ze swoim bliskim na temat choroby. Dowiedz się, jak się czuje i jak radzi sobie z astmą. Wykaż zainteresowanie i zrozumienie. Pamiętaj, że nie powinieneś lekceważyć astmy, nawet jeśli twój bliski czuje się dobrze. Niestety zawsze istnieje ryzyko zaostrzenia.
Dowiedz się, co pogarsza chorobę u twojego bliskiego
Astmatycy muszą uważać na czynniki wyzwalające, które mogą zaostrzyć u nich chorobę. Każdy może być wrażliwy na coś innego. U niektórych niebezpieczny będzie intensywny zapach perfum, druga osoba może być wrażliwa na dym z kominka, a jeszcze inna może być uczulona na sierść kota. Jeśli wiesz, że twój bliski jest na coś uczulony, to nie narażaj go na kontakt z danym czynnikiem.
Zapytaj się, co robić w trakcie pogorszenia
Jeśli na co dzień masz kontakt z astmatykiem (w domu, szkole, pracy), to może zdarzyć się tak, że będziesz świadkiem nagłego pogorszenia objawów lub ataku astmy. Dlatego warto, abyś dowiedział się wcześniej co robić w takim przypadku, żeby wspomóc chorego. Zapytaj astmatyka o leki, jakie zażywa i zapoznaj się z jego Planem Działania. Wykaż inicjatywę ze swojej strony.
Pomagaj bliskiemu w codziennych staraniach
Oprócz leków ważna jest także zdrowa dieta, aktywność fizyczna i unikanie stresu. Wspomóż swojego bliskiego w tych działaniach. Zdrowa dieta i aktywność fizyczna przyda się nie tylko astmatykowi, ale i osobie zdrowej! A razem, zawsze jest większa motywacja do działania!
