Objawy astmy
Astma to przewlekła choroba zapalna układu oddechowego. Z tego powodu część jej objawów, szczególnie na początku, może nie być jednoznaczna i czasami bywa mylona z innymi schorzeniami dróg oddechowych. U podstawy choroby i jej objawów leży stan zapalny, nadreaktywność dróg oddechowych oraz ich przemijający skurcz. Czym najczęściej manifestuje się astma?
Podstawowymi objawami astmy są:
- kaszel,
- świszczący oddech,
- duszność,
- uczucie ucisku w klatce piersiowej.
Kaszel
Kaszel u osób z astmą charakteryzuje się zmienną intensywnością i częstotliwością. Najczęściej pojawia się wieczorem lub w nocy, a także może być wywołany wysiłkiem fizycznym czy nawet mocnym śmiechem. Często towarzyszą mu inne objawy, takie jak duszność czy świszczący oddech, który można wtedy postrzegać jako świszczący kaszel. Zdarza się, że astmatyk cierpi jedynie na uciążliwy, suchy kaszel, który nie ustępuje po zastosowaniu leków przeciwkaszlowych dostępnych bez recepty. W takich sytuacjach warto skonsultować się z lekarzem.
Kaszel wynika z podrażnienia błony śluzowej układu oddechowego, obrzęku, nagromadzenia śluzu oraz nadreaktywności na czynniki zewnętrzne. Kaszel u astmatyka nie zawsze jest mokry; czasem pojawiają się męczące epizody suchego kaszlu. Przy prawidłowym leczeniu stan zapalny jest kontrolowany, dlatego kaszel zwykle nie przeszkadza choremu.
Świszczący oddech
Świszczący oddech to kolejny charakterystyczny objaw astmy. Powstaje na skutek zwężenia dróg oddechowych, ich obrzęku oraz zalegania wydzieliny. Intensywność świszczenia może się różnić i pojawiać w różnych momentach, najczęściej podczas głębszego wdechu lub wydechu. Świszczenie często towarzyszy duszności, trudnościom w mówieniu oraz kaszlowi. W bardziej zaawansowanej astmie świszczący oddech może występować nawet podczas normalnego oddychania.
Duszność
Duszność to kolejny objaw towarzyszący astmie, który może mieć różne nasilenie w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Czasem jest to jedynie trudność w wzięciu głębokiego oddechu, a innym razem może być tak silna, że utrudnia oddychanie, mówienie czy wykonywanie codziennych czynności.
Duszność może być wywołana czynnikami zewnętrznymi, takimi jak alergeny czy wysiłek fizyczny. Osoby z astmą często doświadczają duszności po wysiłku, jednak nie oznacza to, że nie mogą uprawiać sportów. Aktywność fizyczna jest zalecana, a problem duszności można złagodzić stosując doraźnie leki rozszerzające oskrzela przed wysiłkiem. Decyzję o stosowaniu takich leków należy omówić z lekarzem.
Ucisk w klatce piersiowej
Uczucie ucisku w klatce piersiowej jest częstym objawem astmy. Pacjenci opisują je różnie – jako trudność w wykonaniu głębokiego wdechu, ściskanie klatki lub nawet ból. Zwykle towarzyszy mu duszność.
Czy objawy zawsze są takie same?
Objawy astmy najczęściej pojawiają się razem, ale nie zawsze tak jest. Czasami pacjent może mieć tylko niektóre z nich, a ich nasilenie zmienia się w czasie. Często są one wynikiem kontaktu z czynnikami wyzwalającymi. W nocy i rano objawy zwykle nasilają się, co może prowadzić do wybudzania się lub problemów z zasypianiem.
Podczas ataków astmy, spowodowanych silnym zwężeniem dróg oddechowych, mogą pojawić się także przyspieszony, krótki oddech (tachykardia) oraz charakterystyczna pozycja ułatwiająca oddychanie – pochylona do przodu, z rękami opartymi na kolanach lub innym przedmiocie.
Objawy astmy a intensywność choroby
Znajomość objawów astmy pomaga ocenić, czy choroba jest dobrze kontrolowana. Jeśli nie doświadczasz wymienionych objawów i możesz normalnie wykonywać codzienne czynności, oznacza to, że astma jest pod kontrolą. Przy prawidłowym leczeniu i przestrzeganiu zaleceń można żyć bez ograniczeń.
Jeśli mimo leczenia pojawiają się objawy, może to świadczyć o zaostrzeniu choroby. W takiej sytuacji należy jak najszybciej przyjąć lek doraźny zgodnie z zaleceniami lekarza. Wczesne rozpoznanie pogorszenia i szybka reakcja często zapobiegają poważniejszym problemom.
Jeżeli po zastosowaniu leku doraźnego objawy się utrzymują lub nasilają, a stan chorego się pogarsza, konieczna jest pilna konsultacja medyczna lub wizyta w szpitalu, ponieważ może to stanowić zagrożenie życia.
Czy liczą się tylko objawy?
Objawy są najprostszym wskaźnikiem kontroli astmy, ale nie zawsze idealnym. W domu pomocny jest pikflometr – urządzenie mierzące PEF (maksymalną prędkość wydychanego powietrza). Często spadek PEF pojawia się wcześniej niż objawy, co pozwala na szybsze wdrożenie leczenia i zmniejszenie ryzyka ataku.
Przydatne jest także prowadzenie Planu Działania, czyli instrukcji postępowania w różnych sytuacjach związanych z astmą. Więcej informacji o pikflometrze i Planie Działania można znaleźć w innych materiałach edukacyjnych.
Jak rozpoznać zaostrzenie u dzieci?
U starszych dzieci zaostrzenie astmy można rozpoznać za pomocą pikflometru lub na podstawie ich odczuć. Jednak u najmłodszych dzieci badanie pikflometrem jest często niemożliwe, a komunikacja bywa utrudniona. Na co zwrócić uwagę?
- Kaszel, chrząkanie, charczący i świszczący oddech.
- Rozszerzenie i podniesienie skrzydełek nosa, co świadczy o trudności w oddychaniu.
- Nadmierne ruchy brzucha podczas oddychania oraz nasilone oddechy ze świszczeniem.
- Sinica – niebieskawe zabarwienie skóry i błon śluzowych, szczególnie warg, okolic oczu i opuszek palców, świadcząca o niedotlenieniu.
- Zachowanie dziecka: niemowlęta mogą być ospałe i wiotkie lub drażliwe i pobudzone; mogą też słabiej reagować na bodźce zewnętrzne (letarg).
