Leki biologiczne w leczeniu astmy
Leczenie biologiczne w astmie to zaawansowana terapia stosowana głównie w ciężkich postaciach choroby, zwanej astmą ciężką. Leki te to przeciwciała monoklonalne, które powstają dzięki inżynierii genetycznej i działają na konkretne mechanizmy zapalne w organizmie. W Polsce dostępnych jest obecnie pięć takich leków, które mogą pomóc pacjentom z trudną do kontrolowania astmą.
Które leki biologiczne dostępne są w Polsce?
- Omalizumab (Xolair)
- Mepolizumab (Nucala)
- Benralizumab (Fasenra)
- Dupilumab (Dupixent)
- Reslizumab (Cinqaero)
Omalizumab – Xolair
Omalizumab to przeciwciało monoklonalne, które wiąże się z IgE, zmniejszając ich ilość i tym samym ograniczając reakcje alergiczne. Stosuje się go w ciężkiej astmie alergicznej IgE zależnej.
Kto kwalifikuje się do leczenia?
- Pacjenci powyżej 6. roku życia z ciężką, niekontrolowaną alergiczną astmą oskrzelową
- Przyjmujący wysokie dawki wziewnych glikokortykosteroidów wraz z innym lekiem kontrolującym astmę
- Co najmniej 2 zaostrzenia wymagające doustnych glikokortykosteroidów
- Całkowite IgE w surowicy od 30 do 1500 IU/ml
- Spełnienie dodatkowych kryteriów, takich jak niekontrolowane objawy astmy czy brak palenia papierosów
Kobiety w ciąży i karmiące piersią nie kwalifikują się do programu.
Jak stosuje się Xolair?
Podaje się go podskórnie, dawka zależy od masy ciała i poziomu IgE. Zazwyczaj jest to od 75 mg do 600 mg w 1 do 4 wstrzyknięć co 2 tygodnie.
Efektywność leczenia
Omalizumab jest stosunkowo bezpieczny, choć istnieje niewielkie ryzyko anafilaksji. Terapia zmniejsza liczbę zaostrzeń o 25-50%, pozwala zmniejszyć dawki glikokortykosteroidów i stosowanie leków doraźnych. Poprawa jest zwykle zauważalna po około 16 tygodniach, jednak lek nie poprawia znacząco funkcji płuc.
Mepolizumab – Nucala
Mepolizumab to przeciwciało monoklonalne skierowane przeciwko interleukinie 5 (IL-5), które zmniejsza liczbę eozynofilów i redukuje stan zapalny w astmie eozynofilowej.
Kto kwalifikuje się do leczenia?
- Osoby pełnoletnie z ciężką, oporną na leczenie astmą eozynofilową
- Poziom eozynofili: co najmniej 350 komórek/µl na wizycie kwalifikacyjnej lub w ciągu ostatnich 12 miesięcy
- Lub co najmniej 150 komórek/µl, jeśli przez 6 miesięcy przed kwalifikacją stosowano systemowe sterydy z powodu braku kontroli
Jak stosuje się lek Nucala?
Podaje się go podskórnie co 4 tygodnie w dawce 100 mg.
Efektywność leczenia
Mepolizumab zmniejsza liczbę zaostrzeń o około 50%, pozwala obniżyć dawki steroidów i poprawia jakość życia. Poprawa funkcji płuc jest niewielka i nie zawsze potwierdzona. Po podaniu leku wymagana jest obserwacja pacjenta podobnie jak przy omalizumabie. Możliwe jest zwiększenie ryzyka infekcji wirusem ospy wietrznej, półpaśca lub zakażeń pasożytniczych.
Benralizumab – Fasenra
Benralizumab to przeciwciało monoklonalne działające na eozynofile i komórki układu odpornościowego, prowadząc do niszczenia eozynofilów. Stosowany jest w ciężkiej astmie eozynofilowej.
Kto kwalifikuje się do leczenia?
Kryteria są takie same jak dla mepolizumabu.
Jak stosuje się lek Fasenra?
Podaje się go podskórnie w dawce 30 mg co 4 tygodnie przez pierwsze 3 dawki, a następnie co 8 tygodni.
Efektywność leczenia
Benralizumab zmniejsza liczbę zaostrzeń o 25-60%, redukuje potrzebę stosowania doustnych steroidów i poprawia funkcję płuc bardziej niż omalizumab. Terapia poprawia jakość życia, zwłaszcza u pacjentów z liczbą eozynofili powyżej 300/µl. Lek jest bezpieczny, choć mogą wystąpić reakcje nadwrażliwości. Korzyści utrzymują się nawet do 2 lat.
Dupilumab – Dupixent
Dupilumab hamuje sygnały prozapalne przekazywane przez interleukiny 4 i 13, stosowany jest w astmie z zapaleniem typu 2.
Kto kwalifikuje się do leczenia?
- Pełnoletni pacjenci z ciężką, oporną na leczenie astmą z zapaleniem typu 2 i eozynofilami ≥350/µl
- Dzieci powyżej 12 lat z ciężką, niekontrolowaną astmą typu 2, eozynofilami ≥150/µl oraz alergią na alergeny całoroczne
Jak stosuje się lek Dupixent?
Podaje się go podskórnie. Dawka początkowa to 400-600 mg, a następnie 200-300 mg co 2 tygodnie, w zależności od chorób współistniejących.
Efektywność leczenia
Dupilumab zmniejsza liczbę zaostrzeń o 50-70%, znacząco poprawia funkcję płuc i pozwala ograniczyć stosowanie systemowych glikokortykosteroidów. Jest najbezpieczniejszym spośród omawianych leków biologicznych, a najczęstsze działania niepożądane to miejscowe podrażnienia i przejściowe zwiększenie liczby eozynofili.
Reslizumab – Cinqaero
Reslizumab działa podobnie do mepolizumabu i stosowany jest w ciężkiej astmie eozynofilowej, która nie jest kontrolowana przez wysokie dawki wziewnych glikokortykosteroidów i inne leki.
Kto kwalifikuje się do leczenia?
Reslizumab nie jest obecnie dostępny w ramach Programu Lekowego. Stosuje się go u pełnoletnich pacjentów z liczbą eozynofili co najmniej 400/µl.
Jak stosuje się lek Cinqaero?
Podaje się go dożylnie w dawce 3 mg/kg masy ciała co 4 tygodnie. Ze względu na formę podania leczenie musi być prowadzone przez wykwalifikowany personel medyczny.
Efektywność leczenia
Reslizumab zmniejsza liczbę zaostrzeń o 50-60%, poprawia funkcję płuc i jakość życia. Główne działania niepożądane to reakcje nadwrażliwości. Skuteczność utrzymuje się około 4 miesięcy od ostatniej dawki, po czym liczba eozynofili wraca do poziomu sprzed leczenia.
Jak długo trwa leczenie lekami biologicznymi?
Czas terapii jest indywidualny i zależy od reakcji pacjenta. Ocena skuteczności odbywa się zwykle po 3-4 miesiącach od rozpoczęcia leczenia, a następnie regularnie co 6-12 miesięcy. Decyzję o kontynuacji podejmuje lekarz na podstawie efektów terapii.
O czym jeszcze warto pamiętać podczas leczenia?
- Leki biologiczne podaje się najczęściej podskórnie, z wyjątkiem reslizumabu, który podawany jest dożylnie.
- Pierwsze dawki powinny być podawane pod kontrolą lekarza ze względu na ryzyko reakcji alergicznych.
- Po ustabilizowaniu terapii możliwe jest samodzielne podawanie leków w domu, jeśli lekarz to zatwierdzi.
- Leki biologiczne dostępne w ramach Programów Lekowych są bezpłatne, jednak kryteria kwalifikacji są rygorystyczne.
- W przypadku leczenia poza programem koszty mogą być bardzo wysokie, sięgając kilku tysięcy złotych za ampułkostrzykawkę.
